1
arab
lotin
XXI
XIV
XIX
gerald
Tangalar
gerblar
Geraldika
va
so
?
zining
kelib
chiqishi
tilidagi
"
heraldica
"
bir
necha
xil
ma'noni
bildiradi
(
lotincha
-
jarchi
,
gerald
)
.
Birinchidan
geraldika
bu
-
tarkibi
va
ular
haqidagi
ma'lumotlarni
o
?
rganadi
.
asrning
ikkinchi
yarmida
gerblarni
o
?
rganuvchi
yordamchi
tarix
fani
sifatida
shakllangan
.
Dastlab
XIII
-
XIX
asrning
birinchi
yarmigacha
dvoryan
,
sex
va
yer
mulklarining
gerblarini
tuzish
bilan
geraldlar
shug
?
ullanganlar
(
geraldika
atamasi
shundan
olingan
)
.
asrdan
boshlab
gerbchilar
ustaxonalari
tashkil
topgan
,
unda
murakkab
va
rangli
gerblar
yaratilgan
.
Bora
-
bora
uylar
,
tarixiy
yodgorliklar
,
daviat
bayroqlari
,
pullar
va
harbiy
qurollarga
gerb
suratlarini
tushirish
rasm
bo
?
lgan
.
2
qalqonlarda
XI
daftarlarida
gerblari
Artur
XX
XIII
Daniya
Fransiya
Karl
O
?
rta
asriarda
Yevropada
geraldlar
gerb
tasvirlarini
qadimgi
davrdan
qidirishgan
.
Masalan
,
Gerakl
,
Aleksandr
Makedonskiy
,
qirol
va
boshqalaming
maxsus
ramzlari
,
ya'ni
mavjud
bo
?
lgan
bo
?
lib
,
ularda
hukmdorlarning
xususiyatli
jihatlari
tasvirlar
orqali
aks
ettirilgan
.
Tarixchilar
geraldikani
asr
oxirlarida
paydo
bo
?
lgan
deb
hisoblashadi
.
Dastlab
geraldik
tasvirlar
Angliya
,
,
Normandiya
ritsarlarining
qalqonlarida
aks
etgan
.
asrga
kelib
bizga
ma'lum
bo
?
lgan
gerblar
soni
o
?
sib
boradi
va
ularda
katta
qasrlar
aks
ettirila
boshlaydi
.
Gerblar
keyinchalik
faqatgina
aks
ettirilmasdan
,
ritsarlar
ust
boshlarining
yuqori
qismi
va
otlarining
yollarida
ham
paydo
bo
?
ldi
.
3
Arab
XIV
XVI
XV
2
Navarra
XV
350
XX
asr
o
?
rtalaridan
geraldik
masalalar
ko
?
pgina
yozuvchilarning
diqqat
-
markazida
bo
?
lgan
va
talay
asarlar
yozib
qoldirilgan
.
Hozirgi
kungacha
XV
asrda
mavjud
bo
?
lgan
ta
gerb
komplekslari
etib
kelgan
.
asrga
kelib
gerbshunoslar
butun
bir
qirollikdagi
gerblar
haqida
ma'lumot
to
?
plashga
ishlarini
amalga
oshiradilar
.
Bunga
sifatida
qirolligi
gerblariga
doir
kitobni
misol
keltirish
mumkin
.
Yevropada
ritsarlik
turnirlarida
gerblar
yarmarka
sifatida
yoyib
qo
?
yilgan
va
gerblar
ekspertiza
qilingan
.
Rus
gerbshunosi
Yu
.
V
.
Arsenevning
fikricha
,
faqatgina
qalqon
bilan
turnirda
ish
bitmagan
,
balki
-
asrlardagi
fransuz
va
nemis
miniatyuralariga
ko
?
ra
qurolbardorlar
tomonidan
dubulg
?
a
,
qalqondagi
va
dubulg
?
adagi
kichik
emblemalar
tasvirlari
va
boshqalar
qattiq
tekshiriigan
.
4
yunon
muhrlarni
epigrafika
2005
muhr
ingliz
etnografiya
tangalarni
hujjatlar
Sfragistika
so
?
zi
tilidan
olingan
bo
?
lib
degan
ma'noni
anglatadi
.
Ba'zida
sigillografiya
(
lotin
tilidan
olingan
bo
?
lib
)
sigillim
-
muhr
degan
ma
?
noni
anglatib
,
tarixiy
yordamchi
fan
hisoblanadi
.
Sfragistika
fanining
asosiy
maqsadi
o
?
rganish
bo
?
lib
hisoblanadi
.
Hujjatlarda
saqlanib
qolgan
muhrlar
,
davlat
hokimiyati
institutlari
tarixini
o
?
rganishda
sfragistik
hujjatlar
muhim
manba
bo
?
lib
xizmat
qiladi
.
Bundan
tashqari
qisman
muhrlar
geraldika
,
,
numizmatika
kabi
maxsus
tarix
fanlari
manbalarini
o
?
rganishda
ham
katta
ahamiyat
kasb
etadi
.
Muhr
so
?
ziga
umumiy
tavsif
berilganda
muhrlar
ning
aslini
tasdiqlovchi
vosita
hisoblanadi
.
Hozirgi
kun
nuqtai
nazaridan
tavsif
berilganda
muhr
-
huquqiy
yoki
jismoniy
shaxsning
nomi
to
?
liq
yoziigan
matnning
(
matn
va
rasmning
)
qabariq
yoki
botiq
tasviri
bo
?
lgan
bosma
shakl
(
asbob
)
dir
.
5
XVIII
Lomonosov
XII
Shlyumberj
XIX
Lixachev
Sfragistika
fan
sifatida
asrda
diplomatikaning
bir
bo
?
limi
sifatida
shakllana
boshlagan
.
Vazifasi
hujjatlarni
tasdiqlash
hamda
ularning
haqiqiyligini
aniqlashdan
iborat
bo
?
lgan
.
asr
oxiridan
sfragistikaning
qadimgi
daviat
muassasalarining
shakllanishi
va
rivojlanish
tarixini
o
?
rganadigan
fan
sifatidagi
yangi
davri
boshlandi
.
Sfragistika
fan
sifatida
daviat
apparatidagi
islohotlarni
aks
ettiruvchi
muhrlami
xronologik
tavsiflash
asosida
rivojlanib
bordi
.
Sfragistikada
yangicha
bunday
tushunish
fransuz
olimi
,
rus
olimi
asarlarida
alohida
qayd
etilgan
.
Sfragistika
materiallari
amaliy
san'at
,
geraldika
,
numuzmatika
,
onomastikani
o
?
rganishda
,
qadimgi
arxivlarni
aniqlashda
muhim
manbadir
.
6
10
III
Mamont
Initaliya
Hindiston
Bulla
fil
Mesopotamiya
Silindirik
(
g
?
o
?
lin
)
muhrlar
ilk
Sivilizasiya
davrilarida
va
Misrda
amal
qilgan
.
Qadimgi
Misr
fir
?
avnlari
yuzasiga
naqshlar
tushirilgan
g
?
ildiraksimon
muhrdan
foydalanishgan
.
Janubiy
Arabistonda
ximiyaritlar
davriga
oid
muhrdagi
o
?
yma
tasvirlar
teskari
tushirilgan
.
Ulardan
iz
tushirish
uchun
yumalatganda
tasvirlar
o
?
ng
bo
?
lib
ko
?
ringan
.
Ml
.
avv
.
ming
yillik
boshlaridan
to
o
?
rta
asrlarga
qadar
Egey
orollarida
hamda
Gretsiyaning
qit
?
a
qismida
turli
xil
muhrlar
ishlatilgan
.
Ilk
Minoy
davrida
muhrlar
toshning
yumshoq
turlaridan
va
suyaklaridan
tayyorlangan
.
-
qimmatbaho
toshlarga
teskari
uulda
o
?
yib
tushirilgan
nozik
tasvirlar
demakdir
.
-
lotincha
«muhr»
ma
?
nosini
ifodalab
,
o
?
rta
asrlarda
Rim
papalarining
hujjatlarining
aynan
o
?
zi
.
|