1
Eneko
baskoi
garaipen
Orreagako
778
karolingiar
Nafarroako
810
VIII
.
mendera
arte
euskal
lurretan
izeneko
tribuak
bizi
ziren
.
.
urtean
,
baskoiek
tropei
aurre
egin
zieten
guduan
,
hauek
Iruñea
erasotu
ondoren
.
Euskaldunek
historian
izandako
handiena
izan
zen
bataila
hura
eta
borroka
horren
ondoren
tribuetan
antolatutako
lurraldea
erresuma
bihurtu
zen
.
.
urtean
Aristaren
buruzagitzapean
Erresuma
sortu
zen
.
2
Zaragoza
Baskoiek
porrot
Iruña
Karlomagno
Frankoen
Suleiman
Orreagan
kaxkarrak
ezustean
Zaragozako
gobernadoreak
enperadore
zen
Karlomagnorekin
tratua
egin
zuen
,
Kordobako
emirraren
kontra
matxinatzen
laguntzearen
truke
,
hiria
emango
ziola
zin
egin
zion
.
bere
tropekin
Zaragozara
iritsi
zenean
ordea
,
Suleiman
iada
ez
zen
hiriko
gobernaria
eta
Karlomagno
esku
hutsik
geratu
zen
.
Karlomagnok
,
esku
hutsik
ez
itzultzeko
,
etxera
bidean
erasotu
zuen
baina
baskoiek
ez
zioten
barkatu
eraso
hori
.
mendekua
prestatu
zioten
.
arma
zituzten
arren
lurraldearen
abantailak
aprobetxatu
zituzten
eta
harrapatu
zituztenez
,
frankoek
ez
zuten
defendatzeko
aukerarik
izan
.
Karlomagnok
historian
jasandako
handiena
izan
zen
hau
.
3
Eneko
handiena
Antso
musulmanarekin
810
Arista
1035
1004
851
lehen
Nafarroako
Erresumaren
erregea
izan
zen
.
-
urteen
artean
gobernatu
zuen
.
Banu
Qasi
familia
aliantza
garatu
zuen
.
III
.
a
Gartzez
Nagusia
-
urteen
artean
izan
zen
Nafar
Erresumako
erregea
.
Bere
erregealdian
lurraldea
historiako
hedadurarik
izatera
eraman
zuen
.
4
XII
Bilbo
portu
Mediterraneo
Donostia
Kantauri
hiri
bezala
.
mendean
sortu
zen
Nafarroako
Erresumaren
barruan
.
itsasoko
garrantsitsuena
izan
zen
.
5
krisi
burdinolak
erregeak
sortu
XIII
ekonomiaren
nobleen
itsasontzigintza
XII
XIV
ekonomiko
Gaztelarentzat
-
.
mendeetako
hazkunde
eta
demografikoak
Nafar
Erresumako
lurraldeak
erakargarri
egin
zituen
.
Jarduera
ekonomiko
berriak
sortu
ziren
kostaldean
,
,
.
.
.
eta
pixkanaka
Gaztela
euskal
lurraldeak
bereganatzen
hasi
zen
.
.
mendea
garaia
izan
zen
,
izurri
beltzak
eta
gainbeherak
,
arteko
borrokak
sortu
zituen
.
Ondorioz
,
XV
.
mendean
,
nobleei
boterea
kendu
zien
eta
foruak
.
6
Muino
Loarreko
musulmanak
mugak
historikoa
gaztelua
XI
.
mendean
Antso
III
.
ak
Nafar
Erresumaren
defendatzeko
eraikitako
gaztelua
izan
zen
.
baten
gainean
kokatzen
zen
eta
lautadan
zeuden
lurralde
kontrolpean
izateko
balio
zuen
.
Gaur
egun
oso
ondo
kontserbatutako
monumentu
da
.
7
kristauek
mitologia
judaismoa
arabiera
islama
erromantzeak
euskara
kristautasunaren
Arabiera
Nafarroako
Erresuman
Erdi
Aroan
zehar
hizkuntza
ezberdinak
hitz
egin
ziren
:
zen
nagusi
,
baina
eta
ere
presente
zeuden
.
XII
.
mendetik
aurrera
desagertu
zen
,
izan
ere
hegoaldeko
lur
musulmanak
konkistatu
zituzten
,
eta
arabiarrak
kanporatuak
izan
ziren
.
Erlijioak
ere
anitzak
izan
ziren
,
euskaldunek
euren
jatorrizko
erlijioa
zuten
,
,
naturako
indarretan
oinarritua
.
Bina
pixkanaka
lurraldean
presentzia
areagotzen
joan
zen
,
mitologia
erabat
alboratu
arte
.
Hegoaldean
,
era
ere
praktikatzen
ziren
.
8
peregrinoek
zigiluak
Iparraldeko
kristautasunaren
Donejakue
Frantses
bekatu
Zilar
Portugalgo
islamaren
nobleak
Euskal
lurretan
hedapenean
ondorengo
elementuek
lagundu
zuten
:
bideak
,
lurraldearen
hiritartzeak
eta
elizak
eta
monastegiak
ordaintzeko
prest
egoteak
.
Euskal
lurretatik
Donejakue
bidearen
bi
bide
igarotzen
dira
,
bidea
eta
bidea
.
Bide
hauetan
zehar
joaten
diren
Konpostelako
Santiagora
iristea
dute
helburu
,
bidean
lortzen
dituzte
eta
horrela
iritsieran
bidea
egin
dutela
ziurtatuz
,
euren
denak
barkatzen
zaizkie
.
9
pribilegioak
Foruak
zergak
desabantailak
abesti
eskubide
lege
idatziz
euskal
lurretako
zaharrak
dira
.
Ohitura
zaharretan
dute
oinarria
eta
ahoz
aho
trasnmititzen
ziren
arren
,
XV
.
mendean
jasoak
izan
ziren
.
Foruei
esker
,
euskaldunek
beste
lurralde
batzuek
ez
dituzten
eta
dituzte
:
adibidez
,
erregeari
ez
ordaintzea
edo
zerbitzu
militarra
norbere
lurralde
historikoan
betetzea
.
10
1512an
778an
Frantziakoak
Gaztelakoak
Aragoikoak
Portugalgoak
konkistatu
defendatzeko
Elisabet
eta
Fernando
euren
lurrak
batu
ondoren
Nafarroako
Erresuma
zuten
.
Espainiar
armada
indartsua
zen
eta
nafarrek
ez
zuten
euren
burua
aukerarik
izan
.
Nafarrek
ondorengo
urteetan
euren
lurrak
berreskuratzeko
saiakera
egin
zuten
arren
,
ez
zuten
lortu
.
|
Créer jeu